Dla rodziców | Przedszkole

KSZTAŁTOWANIE POSTAW PATRIOTYCZNYCH U DZIECI
W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

Wychowanie patriotów jest procesem długotrwałym i zaczyna się już od najmłodszych lat. Duża wrażliwość emocjonalna dziecka, żywa wyobraźnia oraz zaciekawienie światem sprzyja kształtowaniu obrazu Ojczyzny, który pozostaje na całe życie. Od tego, jaki obraz Ojczyzny ukształtuje się w umyśle i sercu dziecka, zależeć będzie, czy wejdzie ono w dorosłe życie świadome swojej tożsamości narodowej, pełne przywiązania do kraju ojczystego i ludzi w nim żyjących.

Wychowanie patriotyczne rozpoczyna się już od progu rodzinnego domu i towarzyszy dzieciom w codziennym życiu. To w rodzinie należy kultywować szacunek do symboli narodowych, do Ojczyzny. Dobry przykład rodziców dostarcza dziecku wzorów zachowania w kontakcie z symbolami narodowymi i reagowania na nie. Naśladowanie zachowania ojca lub matki w zetknięciu się z polskim godłem lub hymnem narodowym uczy szacunku do nich. Małe dziecko uczy się poprzez naśladowanie dorosłych, głównie rodziców i innych członków rodziny. Stąd też początkowo obraz Ojczyzny utożsamia z rodziną. W tym wieku Ojczyznę dla dziecka stanowi dom rodzinny, ulubione miejsca zabaw, bliskie osoby.

Stosunek rodziców czy dziadków do narodowych tradycji jest przekazywany dzieciom w opowiadaniach, wspomnieniach, a także w celowym oddziaływaniu na uczuciowość dziecka. W wielu rodzinach opowiadania oparte na osobistych przeżyciach i wspomnieniach kształtują od wczesnych lat życia wyobraźnię dziecka i jego uczuciowy stosunek do Ojczyzny, do własnego środowiska. Środowisko rodzinne stanowi dla dziecka jego „prywatną ojczyznę”.

Dla małego dziecka pojęcie „Ojczyzna” jest wyrazem abstrakcyjnym, gdyż nie rozumie ono do końca jego zakresu znaczeniowego. Aby w przyszłości dziecko rozumiało słowo: Polak - patriota - Polska - moja Ojczyzna, należy „małymi kroczkami” przybliżać mu obraz kraju, rozbudzać, rozniecać tę iskierkę patriotyzmu prostymi sposobami i metodami dostępnymi percepcji dziecka.

Zanim ukształtuje się właściwa postawa patriotyczna, postawa wobec Ojczyzny jako całości, musimy wyrobić przywiązanie do szczegółowych pojęć: symboli narodowych, obyczajów, obrzędów, ludzi z różnych grup społecznych. To tu wyraźną rolę odgrywa nauczyciel. Poprzez umożliwienie dzieciom kontaktów z ojczystą przyrodą i kulturą, literaturą i tradycjami wpłynie w znaczący sposób na przeżycia dzieci, ich zainteresowanie się sprawami Ojczyzny, zaciekawienie światem i życiem ludzi. Przedszkole kształtuje u dzieci określone nawyki, cechy charakteru i zaczątki postaw, jakich wymagać będzie udział w życiu społecznym. Rezultaty w tym zakresie osiąga się poprzez stosowanie metod opartych na aktywizacji dziecka, a także przez organizowanie kontaktów wychowanków z bliższym i dalszym środowiskiem.

Przedszkole wykorzystuje wewnętrzną potrzebę wyrażania przez dziecko swoich przeżyć i doznań, organizuje zajęcia, gdzie przedszkolak może wypowiedzieć się w języku sztuki, w języku gestów i symboli. Stąd też w kształtowaniu obrazu Ojczyzny u dzieci w wieku przedszkolnym szczególne znaczenie mają takie rodzaje sztuki jak: muzyka, literatura, plastyka. Dzieci biorąc udział w uroczystościach przedszkolnych, malując do muzyki instrumentalnej i wokalnej przepojone są klimatem polskości, tego co moje, nasze, rozwija i utwierdza się poczucie własnego ja – Polaka.

Dużą rolę w wychowaniu patriotycznym spełnia żywe słowo i literatura w przedszkolu. Sięga się po nią przy różnych okazjach w zależności od tematu aktualnie realizowanego lub kontaktów okolicznościowych, których nie brak na co dzień. Nauczyciele wykorzystują różne formy pracy, takie jak: opowiadania utworów, czytanie dzieciom utworów literackich w połączeniu z oglądaniem ilustracji, przekazywanie baśni, legend, inscenizowanie utworów literackich czy tworzenie tekstów literackich przez dzieci.

W trakcie działalności plastycznej dziecko kształtuje obraz Ojczyzny w oryginalny i zapewne niezapomniany sposób. Przez ten rodzaj aktywności wyraża ono własne myśli i uczucia, co pozwala na wyzwalanie napięć i emocji.

Przedszkole organizuje także wiele spacerów i wycieczek, których celem jest zaznajomienie najmłodszych z najbliższym środowiskiem, na przykład z miejscowymi instytucjami użyteczności społecznej. Dzieci odwiedzają najbliższe zabytki i miejsca pamięci narodowej, zaznajamiają się z historią i tradycjami danej miejscowości w kontakcie z bezpośrednio wysłuchanymi wspomnieniami mieszkańców i przekazywanymi legendami.

Szczególnym sposobem budzenia miłości i przywiązania do rodzinnego kraju są wyprawy przedszkolaków w bliższe i dalsze okolice, aby obcować z przyrodą. Kontakty te mają charakter wielowymiarowy. Chodzi tu głównie o kontakt z naturą w różnych porach roku. Przyroda cieszy, zachwyca, daje wytchnienie, jest obiektem różnorodnych zainteresowań, uczy szacunku i poznawania dla przyrody ziemi ojczystej.

Obchody Świąt Bożego Narodzenia, Wielkiej Nocy, Wszystkich Świętych są podstawowym elementem kultury ojczystej. Dzieci są bohaterami „Jasełek”, wspólnie zasiadają do wigilijnego stołu, poznają symbole rzeczowe: zapalona świeca, opłatek, żłóbek, krzyż, kolęda, obdarowują się prezentami. Podczas świąt Wielkanocnych malują pisanki, wykonują kolorowe palmy, poznają zwyczaj „śmigusa-dyngusa”.

W wychowaniu patriotycznym dzieci nie można zapomnieć o stosunku małych wychowanków do pracy. Nie wystarczy jednak samo zapoznanie dzieci z pracą ludzi dorosłych, pokazanie jej wartości i znaczenia. Należy praktycznie wdrażać dzieci do wykonywania rozmaitych prac dostosowanych do ich możliwości. Już w przedszkolu przygotowujemy do roli obywatela znającego swe obowiązki i wykonującego je w pełni odpowiedzialnie. Stosujemy więc różnego rodzaju dyżury, wykonujemy prace użyteczne. Dzieci młodsze bardzo chcą być pożyteczne dla innych. Lubią wykonywać różne prace, trzeba je tylko odpowiednio zorganizować. Nawet drobne zadania wykonane na rzecz swojej grupy przedszkola, osiedla czy miasta mają charakter poznawczy, a ponadto wiążą dziecko uczuciowo ze środowiskiem i rozwijają poczucie przydatności dla społeczeństwa.

Kształtowanie miłości do Ojczyzny u młodego pokolenia jest i będzie jednym z najważniejszych zadań tak dla nas jak i dla całego społeczeństwa. Pamiętać przy tym należy, że miłość nie jest biernym doznawaniem, a działaniem czynnym dążeniem do rozwoju i szczęścia. Takiej miłości do Ojczyzny należy uczyć już w przedszkolu.